Başbakan denge arayışında

İsrail’in popüler haber sitelerinden Ynet, son dönem gelişmeler ışığında Türkiye-Suriye ilişkilerini değerlendiren ilginç bir haber-yorum yayımladı.”Esad-Erdoğan aşkı sürecek mi” başlıklı haber-yorumda, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’a destek verdiği, ancak diğer taraftan demokratik reformları uygulamaya koyması için uyardığı belirtildi. İsrail kaynaklı bu analizin temelinde ise İsrail’in bölgedeki hakimiyetini giderek kaybettiği iddiaları var!

Analizde görüşüne yer verilen İsrail’in eski Ankara büyükelçilerinden Alon Liel, Esad ve Erdoğan’ın birbirlerine destek vererek yakın dost olduklarını ifade etti.  Liel ayrıca, Başbakan Erdoğan’ın Esad’a, “Reformları yürürlüğe koy, biz de senin arkanda olacağız” dediğini öne sürdü.

İsrailli eski diplomata göre, AB’ye katılmayı hedefleyen bir ülke ile Batı dünyasından dışlanan bir ülkenin liderleri arasındaki bu dostluk, “Türkiye’nin bölgesel bir güç olma
arzusundan” kaynaklanıyor. Türkiye’nin Suriye’ye çok yatırım yaptığını, İran ve Mısır ile mukayese edilecek biçimde bölgedeki konumunu güçlendirdiğini söyleyen Liel, iki ülkenin ekonomik ve askeri çıkarlarının bulunduğunu, liderlerin kimyalarının da uyuştuğunu belirtti.

İKİ ÜLKE ARASINDA İLK TEMASLAR

İki ülke ilişkilerinin 90’lı yıllarda bozuk olduğu, hatta savaşın eşiğine geldiği hatırlatılan analizde, bu durumun Erdoğan’ın iktidar olmasından sonra, 2004’te değiştiği ve aynı yıl Esad’ın, 68 yıl sonra Türkiye’ye tarihi bir ziyarette bulunduğu kaydedildi.

ABD Başkanı George Bush döneminde “şer ekseninin bir parçası” olarak görülen Suriye için Türkiye ile ilişkilerin çok önemli olduğu vurgulanan analizde Liel, bu ilişkilerin Esad’a bazı önemli getirileri bulunduğunu, Suriye’yi izole olmaktan çıkardığını, şimdi 6 yıl öncesine göre bölgede daha rahat bir konumda olduğunu dile getirdi.

Tel Aviv Üniversitesi’nden Prof. Ofra Benjo da iki ülkenin sadece Müslüman olma yakınlığından öte ekonomide, özel ve kamusal anlamda özel dostluğuna, Suriye’deki Türk yatırımlarının 1 milyar dolara ulaşan boyutuna dikkat çekti. Benjo, bir kriz halinde bu ve diğer siyasi ve sosyal alanlardaki yatırımların boşa gidebileceğine işaret etti.
Analizde, iki ülke ilişkilerindeki önemli bir faktörün de ülkelerindeki Kürt nüfus olduğuna dikkat çekildi.

DENGECİ TAVIR SÜRECEK

Ynet’in analizinde Başbakan Erdoğan’ın, Suriye konusunda hem protestoculara yönelik şiddet ve güç kullanılmasına karşı insan haklarından yana bir tutum alarak hem de Esad’a desteğini sürdürerek, dengeleyici tavırlarına devam edeceği yorumu yapıldı.

Benjo, “ait olmak istediği Batı dünyasına karşı ılımlı bir resim çizmeyi sürdürecek” olan Başbakan Erdoğan’ın Esad’a desteğinin ise ilerideki gelişmelere bağlı olduğunu vurguladı. Ofra Benjo’ya göre, Esad sivillere yönelik şiddeti artırırsa, AB’ne katılma çabalarının ortasındaki Erdoğan’ın Esad’a ve rejimine karşı desteğini sürdürmesi de güçleşecek. Alon Liel ise aynı konuda “Türkiye, koşulsuz olarak Suriye’ye destek vermeyi sürdürecek. Tüm kayıplara rağmen Erdoğan’ın Esad’ı terk edeceğini veya onu istifaya çağıracağını sanmıyorum” görüşünü savundu.

Liel, Suriye’ye desteğin bir gerekçesinin de Türkiye’de 12 Haziran’da yapılacak genel seçimler olduğunu ve “Ankara’nın, Şam ile siyasi bir krizden kaybedecek çok şeyi bulunduğunu” öne sürdü.