600 Milyar dolarlık petrol umudu

Buna göre, bölgedeki petrolün potansiyel değerinin 218 milyar dolar ile 687 milyar dolar arasında olabileceği belirtiliyor.

  MTA’nın Doğal Kaynaklar ve Ekonomi Bülteni’nden
derlediği bilgilere göre, enerji krizi dönemlerinde doğal ham petrolün
yerine geçebilecek alternatif enerji kaynaklarından birisi de petrollü
şeyllerden üretilen şeyl petrolü. Dünyada yakın zamanda yaşanması
muhtemel petrol krizi nedeniyle şeyl petrollerinin, hidrojen ve
yenilenebilir enerji kaynaklarına geçişte köprü olacağı belirtiliyor.
Dünyanın en büyük petrollü şeyl yatakları ABD’de (Wyoming) bulunuyor.
Tüm dünya rezervinin 3’te 2’sine sahip ABD’de, 1 ton petrollü şeyl
kayasından 60 litre petrol elde edilebileceği ifade ediliyor.

Türkiye’de MTA’nın kurulmasıyla 1935 yılında başlayan petrollü şeyl
araştırmaları kapsamında Beypazarı (Ankara), Seyitömer (Kütahya),
Hatıldağ, Himmetoğlu, Mengen (Bolu), Ulukışla (Niğde), Bahçecik
(Kocaeli), Burhaniye (Balıkesir), Beydili (Ankara), Dodurga (Çorum),
Çeltek (Amasya) sahalarında bugüne kadar 1,64 milyar ton petrollü şeyl
rezervi belirlendi.

MTA son olarak Orta Anadolu Endüstriyel Hammadde Arama Projesi
çerçevesinde Ereğli-Bor havzasında 2006 yılında başlattığı çalışmaların
meyvelerini almaya başladı. Proje kapsamında yürütülen uzaktan algılama,
jeolojik ve jeofizik etüt çalışmalarından elde edilen verilerin
değerlendirilmesi sonucunda havzada araştırma amaçlı açılan toplam 15
adet sondajdan 10 tanesinde sıvı petrol izleri ve petrollü şeyller
tespit edildi.

İlk olarak 2007 yılında Niğde-Bor-Badak Köyü kuzeyinde açılan 1168
metre derinliğindeki araştırma kuyusunda, 1035-1168 metreleri arasında
sıvı petrol bulgusuna rastlandı. 2008 yılında Konya-Ereğli-Yeniköy ve
Acıkuyu köyü çevresinde açılan sekiz kuyuda da sıvı petrol ve petrollü
şeyl bulundu. Söz konusu havzada açılan diğer sondajlarda da ortalama 40
metre kalınlığında petrol türeten kayalar tespit edildi.



KAYALAR PETROL ÜRETİYOR


Ereğli-Bor havzasında gerçekleştirilen sondajlardan elde edilen
veriler doğrultusunda petrollü şeyllerin petrol türettiği de gözlendi.
Yapılan analizler sonucunda bölgede 8 milyar ton petrollü şeyl
potansiyel kaynak rezervi tespit belirlendi. Petrol türeten kayaların ne
kadar verimli olduğu ile ilgili çalışmalara başlanırken Ereğli-Bor
havzasının ABD-Wyoming havzasına çok benzer özellikler taşıdığı
belirlendi.

Yapılan hesaplamalara göre, söz konusu bölgeden 2 milyar 645 milyon
499 bin 318 ile 8 milyar 334 milyon 643 bin 713 varil arasında petrol
elde edilebilecek. Bunun parasal değeri ise 218 milyar 121 milyon 419
bin dolar ile 687 milyar 191 milyon 374 bin dolar arasında değişiyor.

Uzmanlar, Ereğli-Bor havzasındaki bu yeni bulguların netleştirilmesi
ile petrollü şeyl rezervinin ve üretilebilir şeyl petrolü miktarının
tam olarak belirlenmesinin, ülke için acil araştırılması gereken bir
konu olduğunu belirtiyor.

Bu arada, önceki yıllarda 40 dolar/varili bulan şeyl petrolünün
üretim maliyetinin bugün, 20-25 dolar/varil seviyesine kadar düştüğü,
petrol fiyatları yükseldikçe şeyl petrolünün öneminin de arttığı
kaydediliyor.



ACİL OLARAK ÇALIŞMALARA BAŞLANMALI


Bugün dünyada petrollü şeyller üzerinde şeyl petrolü üreten bir çok
ülke bulunuyor. Bu arada, MTA’nın Doğal Kaynaklar ve Ekonomi Bülteni’nde
söz konusu rezerve ilişkin şu önerilerde bulunuldu:

”Ülkemizin petrol ve doğalgaz ihtiyacının büyük bir bölümü ithalat
yapılarak karşılanmakta, bunun için önemli miktarda döviz
harcanmaktadır. Petrol ve doğalgaz arama ve üretim çalışmalarının hızla
devam ettiği ülkemizde petrol ve doğalgaz krizi henüz çözülmüş değildir.
Ereğli-Bor havzasındaki petrollü şeyllerin kimyasal,
mineralojik-petrografik ve teknolojik özellikleri ile beraber, şeyl
petrolü doğalgaz verimliliğinin ve şeyl petrolü-doğalgaz üretilebilecek
seviyelerin belirlenmesi gerekmektedir.

Havzada, MTA-TPAO ortak çalışma projesi oluşturarak, MTA Genel
Müdürlüğü arazide jeolojik etüt ve sondaj programını yürütürken, TPAO da
laboratuvar analizlerini gerçekleştirebilir. Petrollü şeyllerden
yerinde retortlama yöntemi ile şeyl petrolü üretmek için ön araştırma
niteliğindeki çalışmaların bütünü MTA-TPAO imkanları ile yürütülebilir.

Havzadaki petrollü şeyler arasında bulunan çözünebilir kimyasal
tuzların (halit, globerit, tenardit) çözelti madenciliği ile üretilmesi
sonucu yeraltında oluşacak boşluklarda petrollü şeyller yerinde
ısıtılarak petrol üretimi çok daha kolay ve düşük maliyetle
gerçekleşebilecektir. Madencilik faaliyeti olmadan gerçekleştirilecek
olan işlemlerde çevre kirliliği de problem oluşturmayacaktır.

Bu sebeplerle, Ereğli-Bor havzasında ülkemizdeki özel ya da kamu
kuruluşlarının sıvı petrol araştırma ve petrollü şeyl kayaçlarından
yerinde retortlama yöntemiyle şeyl petrolü üretmek amacıyla ön araştırma
projeleri oluşturarak çalışmalara acil olarak başlaması
önerilmektedir.”



ŞEYL NEDİR?


Şeyl, dünyanın birçok noktasında bulunan, ısıtıldığında yapay petrol
ve gaz üretilebilen organik malzeme yönünden zengin tortulu kayalar.
Şeyllerin kalitesi, tonda litre olarak çıkarılan petrol miktarıyla
hesaplanıyor. Petrol miktarı şeyllerde ton başına; ortalama 38 litre.
Şeyl’in doğal gaz kaynağı olarak kullanımı 10 yıl öncesine kadar çok
kısıtlıydı, fakat ABD şirketleri kayayı kırmak için yeni teknikler
geliştirdi ve yatay olarak sondajlara başladı.

Türkiye’nin petrollü şeyl rezervi, Ereğli-Bor havzasının keşfedilmesiyle birlikte 1,64 milyar tondan 9,64 milyar tona ulaştı.



Buna göre Türkiye ile dünyadaki önemli petrollü şeyli rezervine sahip ülkeler şöyle:

—- ————


ABD 213,00

AVUSTRALYA 67,00

ÜRDÜN 60,00

İSRAİL 15,36

FAS 12,30

TÜRKİYE 9,64

BREZİLYA 9,60

UKRAYNA 8,80

ESTONYA 1,50